ЛОНДОН. /BBC/. Антарктидад орсон шинэ цаснаас бичил хуванцар анх удаагаа илэрчээ. Шинэ Зеландын “Canterbury” их сургуулийн судлаачид Антарктидын 19 байршлаас сорьц цуглуулан шинжлэхэд ийм үр дүн гарсан байна. Бичил хуванцар нь хуванцар эдлэлээс ялгардаг бөгөөд цагаан будааны үрээс жижигхэн, зарим нь нүдэнд ч үзэгдэхээргүй бичил хэмжээтэй байдаг. Судлаачид хайлуулсан цасны литр тутамд дунджаар 29 хуванцар байгааг тогтоожээ. Түүнээс 13 төрлийн хуванцар илрүүлснээс ус, ундааны сав, хувцсанд түгээмэл хэрэглэдэг полиэтилен терефталат (PET) хамгийн их байжээ. Тодруулбал, сорьцуудын 79 хувиас нь илэрсэн байна.
Бичил хуванцар хаанаас гарав?
“Cryosphere” олон улсын шинжлэх ухааны сэтгүүлд судлаач Алекс Авесийн ярьснаар, бичил хуванцрын гол эх үүсвэр нь шинжлэх ухааны судалгааны станцууд байх магадлал өндөр байна. Гэхдээ загварчлалаас үзэхэд гарал үүсэл нь 6000 км хүртэлх хол зайд байж болох нь харагджээ.
Өмнөх судалгаануудаар Антарктидын далайн мөс, гадаргын уснаас бичил хуванцар илрүүлж байсан боловч шинэ цаснаас илэрсэн анхны тохиолдол нь энэ юм. Өнгөрсөн онд “Proceedings of the National Academy of Sciences” сэтгүүлд нийтлэгдсэн томоохон судалгаагаар бичил хуванцрууд тоос шороо, салхи, далайн урсгалаар хаа сайгүй тарж байгааг тогтоосон билээ. Тухайлбал, 2020 онд судлаачид Эверест уулын оргил орчмоос, мөн далайн гүнээс хүртэл бичил хуванцар илрүүлсэн юм.
Судлаачид яагаад санаа зовниж байна вэ?
Энэ төрлийн бохирдол нь өргөн хүрээг хамарсан нөлөө үзүүлэх эрсдэлтэй. “Canterbury” их сургуулийн дэд профессор Лора Ревеллийн тайлбарласнаар, бичил хуванцрын гадаргууд хүнд металл, замаг зэрэг хор хөнөөлтэй бодис наалдах боломжтой бөгөөд улмаар түүнийг алс хол хийгээд эмзэг бүсэд хүргэх эрсдэлтэй байна.
Судлаачид мөн хүмүүс агаар, ус, хоол хүнсээрээ дамжуулан бичил хуванцраар амьсгалж, залгиж байгааг тогтоогоод байгаа юм. Одоогоор хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөнийх нь талаар олон судалгаа хийгдээгүй байгаа ч өнгөрсөн онд Английн “Hull York” анагаах ухааны сургууль, “Hull” их сургуулийн нэгэн судалгаагаар бичил хуванцрыг их хэмжээгээр залгих нь эсийг үхүүлэх, харшлын хариу урвал үзүүлэх зэрэг сөрөг үр дагавар учруулж болзошгүй болохыг тогтоожээ.
Бичил хуванцар нь мөн дэлхийн дулаарлын нөлөөг ихэсгэж байж магадгүй байна. Дэлхий даяар цас мөсөн бүрхүүл, мөсөн голууд хэдийнээ хурдан хайлах болоод байгаа бөгөөд эдгээр газарт хуримтлагдсан бараан өнгийн бичил хуванцрууд нарны гэрлийг шингээж, халалтыг ихэсгэснээр нөхцөл байдлыг улам дордуулдаг байж гэж судлаачид үзэж байна.
